Anayasa Mahkemesi´nin (AYM), kararıyla yıpranma hakkı, sadece basın kartı taşıyanlar için değil tüm gazeteciler için geçerli olacak. İstanbul 22. İş Mahkemesi, baktığı bir davada uygulama konusu olan 'basın ve gazetecilik mesleğinde basın kartı yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle fiilen çalışan sigortalılara çalışma sürelerinin her 360 günü için 90 gün sayısının fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı) olarak ekleneceğini' öngören kanun hükmünün iptali istemiyle AYM´ye başvuruda bulundu.
YEREL MAHKEME: GAZETECİLER ARASINDA AYRIM OLAMAZ
Yerel mahkeme AYM´ye yaptığı başvuru gerekçesinde 6385 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu´nda gazetecilerin durumunda bir takım iyileştirmeler yapıldığı ancak basın kartı sahibi olan ve olmayan gazeteciler şeklinde ikili bir ayrımın ortaya çıktığı belirtti.
Bu ayrımın basın kartı sahibi gazeteciler ile basın kartına sahip olmayan gazetecilerin aynı işi yapmalarına rağmen sigortalılık hakları bakımından farklı düzenlemelere tabi olmaları sonucunu doğurduğunu belirten İstanbul 22. İş Mahkemesi, basın kartı alma hususundaki sorunlara değindi.
İşverenlerin kendi maddi çıkarlarını gözeterek, çalışanlarla basın iş sözleşmesi kapsamında çalıştığı yönünde sözleşme imzalamayacağını belirten mahkeme bu durumun çalışma hakkı ve eşitlik hakkını ihlal ettiği belirtti ve gazeteciler yıpranma payı ayrımının Anayasa´ya aykırı olduğunu ileri sürdü.
AYM: YIPRANMA PAYI YASALARCA KABUL EDİLDİ
İtirazı görüşen AYM, devletin tüm çalışanlara sosyal güvenlik hakkını sağlamakla yükümlü olduğunu belirti ve gazetecilerin fiziksel, ruhsal ve fizyolojik bakımlardan insan sağlığını olumsuz etkileyen ağır ve yıpratıcı koşullar altında çalıştıkları ifade etti.
Gazetecilerin yıpranma payı hakkından yararlandırılmalarının yasalarca kabul edildiğini hatırlatan AYM, gazetecilere basın kartının verilmesine ilişkin şartlar yönünden herhangi bir kanuni düzenleme bulunmadığını ifade etti ve şu ifadeleri kullandı: “Kanun´da sosyal güvenlik hakkı çerçevesinde basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanların fiilî hizmet zammından yararlanabilmelerine imkân sağlanmaktadır. Dolayısıyla kanun koyucunun gazetecilik mesleğinde çalışanlar yönünden de fiili hizmet zammını sosyal güvenlik hakkı kapsamına dâhil ettiği anlaşılmaktadır. Ancak kuralda bu haktan sadece basın kartı sahibi kişilerin yararlanabileceği öngörülerek sosyal güvenlik hakkına bir sınırlama getirilmektedir. Bu durumda belirtilen sınırlamanın Anayasa´nın 13. maddesindeki ölçütlere uygunluğunun denetlenmesi gerekmektedir.
“Anayasa´nın 13. maddesinde “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz” denilmiştir. Buna göre sosyal güvenlik hakkına sınırlama getiren düzenlemeler kanunla yapılmalıdır.”
“Kanuni çerçeve belirlenmeksizin itiraz konusu kuralla sosyal güvenlik hakkına sınırlama getirilmesine imkân tanınması temel hakların ancak kanunla sınırlanabileceğini öngören Anayasa hükmünü ihlal etmektedir.”
HÜKMÜ İPTAL ETTİ
AYM bu şartları göz önüne alarak gazeteciler için uygulanacak yıpranma payının sadece basın kartı sahibi gazeteciler için uygulanmasını öngören kanun hükmünü iptal etti.
Yüksek mahkeme hükmün iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluğun kamu yararını ihlal edecek nitelikte görülmesi nedeniyle iptal hükmünün Resmi Gazete´de yayınlanmasından 9 ay sonra yürürlüğe girmesini uygun görüldü.
